İznik,dünyada eşine az rastlanan ve bütünüyle “Açık Hava Müzesi”olan tarihi ve antik bir şehirdir. Bursa’nın 86 km. kuzeydoğusunda yer alan İznik aynı adla anılan doğu kıyısında kurulmuştur. Rakımı 86 m, yüzölçümü 753 km2, toplam nüfusu 44,690’dır.
Tarihte dört medeniyete ev sahipliği yapmıştır.Tarihi M.Ö. 316 yılına kadar dayanır. İznik; Roma ve Bizans dönemlerinde dini merkezdir.
Hırıstiyanlar arasında çıkan sorunları çözmek için 20 mayıs 325’de 1.Konsül (Ekümenik Meclis) burada toplanmıştır. 1495-1718 yılları arasında Osmanlı çini sanatının merkezi olarak bilinir.
Şehri; 4 ana ve 12 yan kapısı ile 4970 metre uzunluğunda surlar çevreler.
Lefke, Yenişehir, Gölkapı ve İstanbul Kapıları görülmeye değer eserler olarak halen ayaktalar.
Roma, Bizans,Selçuklu ve Osmanlı eserleri görülmeye değer olarak halen ayaktalar. İznik’e geldiğinizde Bayraklı Dede Tepesi’nden kuş bakışı şehri görmek ayrı bir zevktir.
İznik gölü oldukça büyük bir göl olup balıkları ve plajları meşhurdur. Sahilde kafeler lokantalar vardır.
“Unutmayınız ki asıl İznik’i göremeyeceksiniz, çünkü o toprağın altındadır.” M.Kemal Atatürk. Atatürk’ün bu sözünün üzeriden yıllar geçtikten sonra
2015 yılında hava araştırmaları sırasında tesadüfen bulunan ve en önemli keşifler arasında sayılan 1500 yıllık basilika İznik Gölü’nde sulara gömülü olarak bulundu.!
Aziz Neophytos Bazilikası
Roma İmparatorluğu’nda 313 yılında Milano Fermanı ile Hıristiyanlık serbest bırakıldı. Fakat fermandan önce, yani Hıristiyanlığın yasak olduğu yıllarda henüz 16 yaşında Aziz olan Neophytos, Romalı bir asker tarafından İznik Gölü kıyısında öldürüldü. Antik kaynaklara göre, Milano Fermanı’nın çıkmasından sonra Aziz Neophytos’un sevenleri, onun adına İznik Gölü’nün yakınında bir bu bazilikayı inşa etti.
Antik kaynaklarda, Aziz Neophytos’un anısına kentin hemen dışında kalan gölün kıyısında bir kilise inşa edildiği söyleniyor. Ayrıca 8. Yüzyılda Aziz Neophytos’un naaşının, yine İznik’te bulunan Koimesis Kilisesi’ne taşındığı biliniyordu. Fakat inşa edilen bu kilisenin nerede olduğu ve Aziz Neophytos’un naaşının neden taşındığını kimse bilmiyordu. Bazilika, 740 yılındaki depremle gölün derinliklerine gömülerek unutulmuştu. İznik’te, Tarihi Kültürel Mirası Tespit ve Havadan Fotoğraflama Çalışmaları sırasında tesadüfen bulunan bazilika, tüm bu soruları yanıtlamış gibi gözüküyor.
Hava fotoğraflarıyla tespit edilen bazilikanın, antik kaynaklarda geçen fakat yeri bilinmeyen Aziz Neophytos adına inşa edilen bazilika olması oldukça muhtemel. Bazilikanın içinde bulunan bir mezarın kapağının açık olması da naaşın daha önceden taşındığı bilgisini doğrular nitelikte. Kilisenin Aziz Neophytos’un kaynaklarca belirtilen şehit edildiği 21 Ocak tarihine denk gelen günlerde keşfi ise ilginç bir anektod olarak belirtilebilir.
İsmet Kızartıcı
2019
